TR

GALATARASAY  FENERBAHÇE DERBİSİNDE YAŞANAN OLAYLARA İLİŞKİN 27/02/2025 TARİHİNDE VERİLEN PFDK KARARLARININ İNCELENMESİ

 

            24/02/2025 tarihinde oynanan Galatasaray- Fenerbahçe derbisinde yaşanan olaylara ilişkin 27/02/2025 tarihli Profesyonel Futbol Disiplin Kurulu’nun aşağıdaki kararlarını  TFF sevkleri, Futbol Disiplin Talimatı ve UEFA kararları kapsamında değerlendirdik.

Fenerbahçe A.Ş. Teknik Sorumlusu Jose Marıo Dos Santos Mourınho Felıx’in, Müsabaka Hakemlerinin Bulunduğu Soyunma Odasına Gelerek Müsabakanın Orta Hakemine Yönelik Kullandığı İfadeler Ve Hemen Akabinde, Müsabakanın 4. Hakemi Olan Türk Hakeme Yönelerek Onun Nezdinde Hem Türk Futbol Camiasını Hem De Türk Hakemlerinin Tümünü İçine Alacak Şekilde Aşağılayıcı, Rencide Edici İfadelerle Türk Futbolunu Kaos Ve Düzensizlikle İtham Etmesi Suretiyle Türkiye’deki Futbol Faaliyetinin Marka Değerini Tahkir Eden Sevke Konu Eylem Ve Söylemleri Dikkate Alınarak Fdt’nin 36/1-C Ve 35/4. Maddeleri Uyarınca 2 Resmi Müsabakada Soyunma Odasına Ve Yedek Kulübesine Giriş Yasağı Ve 117.000.-Tl Para Cezası İle Cezalandırılmasına, (Oyçokluğu)

Derbinin bitmesinin ardından hakem odasına giden Mourinho, Slavko Vincic'e "Buraya gelip, bu büyük maçı yönettiğiniz için teşekkür ederim" şeklinde bir ifade kullanmıştır. Ardından, odada bulunan Türk hakeme dönerek "Eğer bu maçı Türk bir hakem yönetseydi, bir felaket olurdu" demiştir. Bu açıklama, hakemin yönetim tarzına yönelik bir eleştirinin ötesinde, aşağılayıcı bir nitelik taşımaktadır. Ayrıca, sadece hakemin Türk kimliği üzerinden yapılan bir genelleme ile ayrımcılık yapıldığı da söylenebilir. TFF Mourinho tarafından sarf edilen bu sözleri Futbol Disiplin Talimatının Sportmenliğe Aykırı Hareket başlıklı 36. Maddesi kapsamında değerlendirmiştir ve Mourinho’yu bu maddeden sevk etmiştir. Madde metni aşağıda yer almaktadır;

Futbol Disiplin Talimatının  36. Maddesine göre, (1) Sportmenliğe veya spor ahlakına aykırı hareket eden, tutum ve davranışlarıyla TFF’nin saygınlığını zedeleyen ya da futbolun değerini düşüren, sporda şiddet veya düzensizliği teşvik eden nitelikte ve/veya taraftar eylemlerine sebebiyet verebilecek mahiyette hareketlerde bulunan; Görevlilere ve diğer kişilere, 1 ila 3 müsabakada soyunma odasına ve yedek kulübesine giriş yasağı veya 15 ila 30 gün arasında hak mahrumiyeti cezası ile eylemin ağırlığına göre gerekli görülmesi halinde 50.000.-TL’den 500.000.-TL’ye kadar para cezası,

Futbol Disiplin Talimatının  35. Maddesine göre (4) Bu talimatta yer alan sportmenliğe aykırı hareket, kişilik haklarına saldırı, hakaret, tehdit, tükürme, ayrımcılık, bilinçli kart görme, şiddetli hareket, saldırı ve kavga ihlalleri nedeniyle, ilgili maddelerde belirtilen cezalara ek olarak, futbolculara ve lig statülerinde belirtilen sahaya girebilecek kişilere, Süper Lig için 58.500.-TL’den 292.500.-TL’ye kadar, 1. Lig için 29.250.-TL’den 148.500.-TL’ye kadar, 2. Lig için 13.500.-TL’den 58.500.-TL’ye kadar, 3. Lig için 6.750.-TL’den 31.500.-TL’ye kadar para cezası verilir.

Mourinho’nun Türk hakem hakkındaki söylemlerine ilişkin cezanın alt sınırdan verilmemesi ve ağırlaştırılması olumlu bir gelişmedir. Ancak, TFF tarafından bu söylemlerin sezon boyunca belirli kulüplerin görevlileri, yöneticileri tarafından sık sık dile getirildiği gözetilerek Türk hakemleri korunmalı Türk hakemlerinin saygınlığını zedeleyen herkesin PFDK’ya sevk edilmesi gerekmektedir.

Burada ek olarak belirtmek isteriz ki Türkiye Futbol Federasyonunun Disiplin Talimatının revize edilmesi ve Sportmenliğe Aykırı Açıklama başlığı altında yeni bir madde düzenlemesi gerekmektedir. Yukarıdaki maddelerde yer aldığı üzere ayrı ayrı para cezası belirlenmesi, sportmenliğe aykırı hareket içerisine basın açıklamasının dahil edilmesi mevzuat düzenleme tekniğine aykırıdır.

Fenerbahçe A.Ş. Teknik Sorumlusu Jose Marıo Dos Santos Mourınho Felıx’in, Müsabaka Sonrası Basın Toplantısında Gerçekleştirilen Ve Sevke Konu Edilen İfadeleri Her Ne Kadar Kurulumuza Fdt'nin 41. Maddesi Kapsamında Sevk Edilmiş İse De, Yapılan Açıklamanın “Hakaret” Disiplin İhlalinin Unsurlarını Tam Olarak Taşımadığı Ancak Açıklamaların Mahiyeti Dikkate Alınarak Rakip Takım Mensuplarına Yönelik Kullanılan İfadelerin, Sarf Edilmesinde Zorunluluk Bulunmayan, Spor Ahlakına Ve Fair-Play Anlayışına Aykırı Bir İçerik Taşıdığı, Sporda Şiddet Ve Düzensizliği Teşvik Edebilecek, Toplumu Ayrıştırıcı Ve Bölücü Nitelikte Anlam İçeren Ve Taraftar Olaylarına Neden Olabilecek Türden İfadeler İçerdiği Bu Haliyle Sportmenliğe Aykırı Bir Eylem Olarak Nitelendirildiği, Eylemin Basın Toplantısı Yoluyla Gerçekleştirildiği Dikkate Alınarak Fdt’nin 38/1-C Maddesi Uyarınca 2 Resmi Müsabakada Soyunma Odasına Ve Yedek Kulübesine Giriş Yasağı Ve 1.500.000.-TL Para Cezası İle Cezalandırılmasına, (Oyçokluğu)

Fenerbahçe Spor Kulübü Teknik Direktörü José Mourinho, 24/02/2025 tarihinde oynanan Galatasaray - Fenerbahçe derbisi sonrası yaptığı açıklamalarla futbol dünyasında büyük yankı uyandırdı. José Mourinho’nun açıklamalarında; "their bench jumping like monkeys " (Diğer kulübede herkes maymun gibi zıplıyordu)   ifadesi, başta Galatasaray camiası olmak üzere birçok kesim tarafından ırkçı ve aşağılayıcı bir söylem olarak değerlendirilmiştir.

Profesyoneller ve futbolun paydaşları tarafından kullanılan ırkçı söylemler ve ayrımcı ifadelerin sporun ruhuna zarar verdiği tartışmasızdır. Bu bağlamda, "maymun" ifadesi, siyahi bireylere yapılsın ya da yapılmasın ciddi bir ayrımcılık ve ırkçılık unsuru taşımaktadır. Bununla beraber hukuki perspektif dikkate alındığında Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ve Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi (ICCPR), her türlü ayrımcılığı yasaklamaktadır. Irk temelli hakaretler, insan haklarının ihlali olarak değerlendirilmektedir.        

José Mourinho’nun kariyeri incelendiğinde, başarılı teknik direktörün dünyanın önde gelen taktisyenlerinden biri olduğu bilinmektedir. Porto ile 2004'te Şampiyonlar Ligi'ni kazandıktan sonra Chelsea, Inter, Real Madrid, Manchester United, Tottenham ve Roma gibi dev kulüpleri çalıştıran Portekizli, Inter ile 2010’da tarihi bir üçleme (Serie A, İtalya Kupası, Şampiyonlar Ligi) yapma başarısında bulunmuştu. Real Madrid'de La Liga rekorları kırıp, Manchester United ile Avrupa Ligi’ni kazanan ve Roma’yla Konferans Ligi şampiyonluğu yaşayan teknik adam, dünyanın önde gelen liglerinde bunca başarılar yaşamasının yanında, daha çok Avrupa’da yankı uyandıran Irkçılık söylemlerine de oldukça aşinadır. Dolayısıyla José Mourinho tarafından basın açıklamasında sarf edilen "Diğer kulübede herkes maymun gibi zıplıyordu"  ifadesinin masum olduğunu savunmak doğru olmayacaktır.

18 Mart 2021 tarihinde Glasgow Rangers  ile Slavia Prague arasında oynanan maçta  Glen Kamara’ya yönelik  söylenen 'monkey' ifadesine UEFA tarafından 10 maç yarışmalardan men cezası verilmiştir[1]. 2 Mart 2022 Real Madrid Atletico Madrid maçında tribünlerden gelen ‘monkey’ tezahüratları doğrudan hangi futbolcuya yönelik söylendiği belli olmasa da eylem disiplin suçu olarak değerlendirilmiş ve tribündeki eylemler sebebiyle Atletico Madrid spor kulübüne 30.000 Euro para cezası verilmiştir[2]. Dolayısıyla maymun ifadesi; futbolda, sporda ve aslında her yerde ırkçı bir söylemdir ve kime söylendiğinden bağımsız kullanılması kabul edilemez.

Türkiye Futbol Federasyonu (TFF)da tıpkı UEFA gibi futbolun fair-play ruhuna ve etik ilkelerine sadık kalınarak oynanmasını sağlamak için çeşitli düzenlemeler yapmaktadır. Bunlardan biri de ırkçılık ve ayrımcılık gibi davranışların cezalandırılmasını öngören Futbol Disiplin Talimatının 42. maddesidir. Bu madde, futbolculardan teknik direktörlere kadar her seviyedeki kulüp çalışanını, ırkçı söylemlerden ve ayrımcı davranışlardan uzak tutmayı amaçlamaktadır. Talimatın ilgili maddesine göre, ırkçılık içeren fiillerde bulunan görevlilere ve diğer kişilere 4 ila 8 müsabakada soyunma odasına ve yedek kulübesine giriş yasağı, veya 30 ila 60 gün arasında hak mahrumiyeti cezası, verilebileceği düzenlenmiştir. Ancak TFF tarafından sevk Futbol Disiplin Talimatının Hakaret başlıklı 41. Maddesinden yapılmış PFDK tarafından ise Futbol Disiplin Talimatının 38. Maddesinden ceza verilmiştir.

PFDK ceza gerekçesinde açıkça José Mourinho’nun söyleminin toplumu ayrıştırıcı ve bölücü nitelikte anlam içeren ve taraftar olaylarına neden olabilecek türden ifadeler içerdiğini gerekçelendirmiş ancak yine de eylemi Futbol Disiplin Talimatının 42. Maddesi açısından değerlendirmemiştir. Bizce bu açıdan karar hatalı olmuştur. Bununla birlikte eylemin ağırlığına göre ceza oldukça hafif kalmıştır. José Mourinho’nun ‘monkey’ söyleminin Futbol Disiplin Talimatının 42. Maddesi kapsamında değerlendirilmesi ve en az alt sınır olan 4 resmi müsabakada soyunma odasına ve yedek kulübesine giriş yasağı ile cezalandırılması gerekmektedir.

Galatasaray A.Ş. Teknik Sorumlusu Okan Buruk’un, Müsabaka Sonrası Basın Toplantısında Yapmış Olduğu Açıklamalarında Yer Alan Futbolun Ve Kurumların İtibarını Zedelemeye Yönelik Açıklamalar Nedeniyle Fdt’nin 38/1-C Maddesi Uyarınca 1 Resmi Müsabakada Soyunma Odasına Ve Yedek Kulübesine Giriş Yasağı Ve 1.500.000-Tl Para Cezası İle Cezalandırılmasına, (Oyçokluğu)

            Futbol Disiplin Talimatının 38. Maddesine göre, (1) Bu talimat kapsamındaki kişilerin; Basın ve yayın organları, resmi internet siteleri veya sosyal medya aracılığı ile; Türk Futbolunun marka değerine ve TFF’nin kurumsal itibarına zarar vermeleri, TFF Yöneticilerinin, Kurul Üyelerinin, müsabaka görevlilerinin ve TFF mensuplarının tarafsızlıklarına gölge düşürmeleri, bu kişilerin görevlerinden el çekmeleri hususunda sportmenliğe, spor ahlakına veya fair-play anlayışına aykırı açıklamalarda bulunmaları, sporda şiddet ve düzensizliği teşvik edebilecek, toplumu ayrıştırıcı ve bölücü nitelikte anlam içeren ve taraftar olaylarına neden olabilecek her türlü açıklama, beyan ve paylaşımda bulunmaları yasaktır.

Galatasaray A.Ş. Teknik Sorumlusu Okan Buruk’a verilen ceza alt sınırdan verilmiştir.

            Yukarıda ayrıntılı olarak açıklandığı üzere Türkiye Futbol Federasyonunun Disiplin Talimatının revize edilmesi ve Sportmenliğe Aykırı Açıklama başlığı altında yeni bir madde düzenlemesinin yerinde olacağını, yapılan eylemlerin ağırlığı ile verilen cezaların dengeli olmadığı ve bazı cezalarda hatalı talimat maddesinden ceza verildiğini düşünmekteyiz.